Ο καλλιτέχνης, είναι ένας άνθρωπος που ζει κι εργάζεται σ’ ένα μικρό, τεράστιο χώρο, περικυκλωμένος από τις ανασφάλειες και τα σύνεργα του.
Κάπου εκεί ψηλά, υπάρχει ένα ανοιχτό παράθυρο, για να επικοινωνεί, με τις αισθήσεις, τα ερεθίσματα, τις εμπειρίες. Μετά κλείνει τα παντζούρια κι από τις χαραμάδες στέλνει μικρές ακτίνες έμπνευσης και δημιουργίας.
Αυτή είναι η εικαστική μορφή που θα έδινα σε ένα καλλιτέχνη.
Η αλήθεια όμως είναι ότι αυτό το δωμάτιο επικοινωνεί με πολλά άλλα δωμάτια στη ζωή του. Αυτός ο ίδιος καλλιτέχνης είναι εργαζόμενος, είναι οικογενειάρχης, είναι μέλος της κοινωνίας, είναι πολίτης με δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Η Τέχνη είναι ένα σημαντικό γρανάζι του Πολιτισμού μας. Είναι ένα από τα κύρια συστατικά του που συνεργεί και πολλές φορές καθορίζει τη συνέχεια του στις γενιές. Αυτό κάνει διαχρονικά σημαντική την εργασία του καλλιτέχνη, αφού ένα έργο του μεταφέρει από γενιά σε γενιά τις γνώσεις, τις εμπειρίες, τις συνήθειες, τη γλώσσα μας, τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Έτσι γίνεται ο αγωγός που μεταφέρει τη μνήμη, την εξέλιξη και την πολιτισμική συνέχεια ενός λαού.
Αυτή η συνέχεια του Πολιτισμού μας, κινδυνεύει σήμερα περισσότερο από ποτέ. Η αφορμή είναι η πανδημία, αλλά αιτία βρίσκεται αλλού. Είναι η κρίση του Πολιτισμού, η εφαρμογή μιας πολιτικής στρατηγικής που εχθρεύεται τον Πολιτισμό.
Ο σύγχρονος καπιταλισμός συγκεντρώνει τον πλούτο σε μια ισχυρή ελίτ, δημιουργώντας μια παγκόσμια οικονομική ολιγαρχία, που ενδιαφέρεται και ασχολείται με παιχνίδια εξουσίας και πολιτικής δύναμης. Αφού ήδη έχει κατακτήσει το οικονομικό κέρδος, στρέφεται στην εδραίωση της, χωρίς τις ενοχλητικές αντιδράσεις που επιφέρουν οι Τέχνες κι ο Πολιτισμός.
Το βασικό μέσο είναι ο κοινωνικός αυτοματισμός που δημιουργεί εξιλαστήρια θύματα και αποπροσανατολίζει την κοινωνία από την πραγματικότητα.
Χειραγωγώντας τη συλλογική μνήμη, τους πολιτισμικούς κώδικες της εποχής μας, τα αξιακά δεδομένα, διαμορφώνουν τις εμπειρίες μας, τα σημεία αναφοράς, επιβάλλοντας τι είναι όμορφο, άσχημο, ηθικό, ανήθικο, χυδαίο ή ευγενές, τι θα υπάρχει αύριο, τι θα καθορίσει τον πολιτισμό μας.
Αυτά τα ζούμε στην καθημερινότητα μας. Φτάνει να δούμε καθαρά...
-Το ψέμα, από την ωμή του μορφή μέχρι την καλλωπισμένη του έκφραση, μέσω της πλουτοκρατίας, της υποκρισίας και των ΜΜΕ.
-Τον φόβο κι την ανασφάλεια, που δημιουργούν χτίζοντας με επιτυχία τείχη στη κοινωνία με τους εργολάβους της βίας, της καταστολής, του σκοταδισμού.
-Τη μόρφωση χωρίς Παιδεία και την ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, που φτιάχνει ανιστόρητες μάζες και χρήσιμα εργαλεία παθητικής κατανάλωσης κι υπακοής.
-Το δόγμα της συσκευασίας, χωρίς περιεχόμενο. Στρατιές “διασήμων” τενεκέδων, δικτύων και ακοινώνητων μέσων που μαζικά επιβάλλουν την αξία του εξωφύλλου.
-Τέλος...χωρίς τέλος, την απαξίωση και την περιθωριοποίηση της Τέχνης, των ανθρώπων του πνεύματος, των εργαζόμενων στον πολιτισμό, τη καταπολέμηση της διαφορετικότητας.
Αυτοί είναι και κάποιοι από τους λόγους που δεν θα αναφερθώ σε διεκδικήσεις του κλάδου μου, σε δικαιώματα που έχουν καταπατηθεί, σε συνεργάτες, σε ανθρώπους που έχουν ξεπεράσει πλέον κι αυτά τα όρια της φτώχειας. Δεν θα αναφερθώ ούτε σε αχυράνθρωπους που φυτρώνουν σε κυβερνητικές καρέκλες, γιατί είναι πρόσκαιροι κι αναλώσιμοι από το ίδιο το σύστημα.
Οι άνθρωποι της τέχνης πρέπει να αποτελούν την πρωτοπορία, την έκφραση της πολιτισμικής εξέλιξης, ο καθρέφτης της κοινωνίας. Αυτό γίνεται και τώρα είτε το θέλουμε, είτε όχι, είμαστε μια θλιβερή πρωτοπορία. Έχουμε πληγεί πρώτοι ως εργαζόμενοι, ως δημιουργοί και το φως της ανάκαμψης είναι μακριά και θα απομακρύνεται εάν δεν συνειδητοποιήσουμε την πηγή του προβλήματος.
Για να πεθάνει όμως η ελπίδα, πρώτα πρέπει να πεθάνει ο πολιτισμός. Κι αυτό δεν θα το αφήσουμε να συμβεί. Θα συνεχίσουμε να δημιουργούμε, να τραγουδάμε, να γράφουμε ποιήματα και βιβλία. Θα παίζουμε, θα εκφραζόμαστε, θα ζωγραφίζουμε, θα χορεύουμε, θα ζούμε. Όχι μόνο οι καλλιτέχνες, αλλά ο ίδιος ο λαός. Έτσι θα κρατήσουμε ζωντανή την ελπίδα, όπως πάντα γίνεται.
Κώστας Καλδάρας
Συνθέτης – Στιχουργός / Εικαστικός