Δημοσιεύτηκε 08 Φεβρουαρίου 2017 στο diastixo.gr
Ο Κώστας Καλδάρας γεννήθηκε στην Αθήνα. Από το 1987 ασχολείται με τη σύνθεση και τον στίχο. Διετέλεσε επί 4 χρόνια μέλος του Δ.Σ. της ΕΜΣΕ (Ένωσις Μουσικοσυνθετών Στιχουργών Ελλάδας), με πρόεδρο τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Ραδιοφωνικός παραγωγός και διευθυντής προγράμματος στους σταθμούς Πειραιάς – Κανάλι Ένα, ΣΚΑΪ και Τρίτο Πρόγραμμα. Επίσης, καλλιτεχνικός διευθυντής τηλεοπτικών παραγωγών. Το 1996 δημιούργησε τη μουσική σκηνή «Γραμμές», η οποία αποτέλεσε ουσιαστική παρέμβαση στα μουσικά και πολιτισμικά δρώμενα, αφού μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2002, που αποχώρησε, σε αυτήν εμφανίστηκαν οι σημαντικότεροι καλλιτέχνες της μουσικής μας σκηνής, όπως οι Μίκης Θεοδωράκης, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Διονύσης Σαββόπουλος, Χρήστος Νικολόπουλος, Μανώλης Μητσιάς, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Έλλη Πασπαλά, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Ελένη Βιτάλη, Διονύσης Τσακνής, Μελίνα Κανά, Σωκράτης Μάλαμας και δεκάδες άλλοι. Το βιβλίο του Η σκιά του ταξιδευτή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οδός Πανός.
Όταν γράφατε το βιβλίο Η σκιά του ταξιδευτή, τι θέλατε να πραγματοποιήσετε; Ένα ταξιδιωτικό βιβλίο ή ένα ταξίδι στο ταξίδι;
Η Σκιά του ταξιδευτή προέκυψε από τις σημειώσεις εμπειριών, εικόνων, συναισθημάτων, ιδεών, ήχων αλλά και γεύσεων που μου κρατούσαν συντροφιά σε όλο το ταξίδι. Ένα ταξίδι 10.000 χιλιομέτρων και 7 καραβιών. Το βιβλίο ποτέ δεν ήταν αυτοσκοπός. Ήταν περισσότερο διάλογος με το περιβάλλον, τις πόλεις, τους ανθρώπους και με τον ίδιο μου τον εαυτό. Κάτι σαν ημερολόγιο οδοστρώματος.
Ο ήρωάς σας είναι ο ταξιδιώτης που ξεκινά από την Αθήνα και περιπλανιέται στη βόρεια Αφρική και στην Ευρώπη. Τι τον γοητεύει και κάνει αυτό το ταξίδι; Ποιος είναι ο σκοπός του;
Σκοπός του ήταν το ταξίδι, η συνύπαρξη με το άγνωστο και το διαφορετικό, μεταξύ των οποίων και ο εαυτός του. Το ίδιο το ταξίδι έχτιζε τον χαρακτήρα του, ή τουλάχιστον αναδείκνυε κρυμμένα κομμάτια του. Μια διαδρομή αυτογνωσίας. Κι όπως αναφέρει ο Φερνάντο Πεσσόα, κάθε ταξίδι είναι ο ίδιος ο ταξιδευτής. Εσύ λοιπόν καλείσαι να ανακαλύψεις τον μέσα σου ταξιδευτή. Αν διαφωνεί, φτάσε και στην απαγωγή του. Αφορμή όμως, όπως πάντα, είναι ο έρωτας.
Στο αυτοκίνητο έχει τα απαραίτητα. Μια βαλίτσα, τον φορητό υπολογιστή και τα αγαπημένα τραγούδια. Μαζί με το ταξίδι σε τι τον βοηθάνε τα αγαπημένα του ακούσματα;
Όπως έχεις μαζί σου την ασφάλεια για το αυτοκίνητο, έτσι έχεις και κάποια ανάλογη για εσένα. Μια τέτοια σημαντική ασφάλεια είναι η αγαπημένη σου μουσική. Εκτός του ότι συνοδεύει συναισθήματα και εικόνες, γίνεται και σημείο αναφοράς προς το άγνωστο, ή για το άγνωστο.
Όταν ένας πολιτισμός έχει συνέχεια, τότε όσες κι αν είναι οι διαφορές του δημιουργεί την εξέλιξη. Στη δική μας ιστορία δυστυχώς υπάρχει ένα τεράστιο κενό. Όπως αναφέρω και στο βιβλίο, «κοιμηθήκαμε Μεγαλέξανδροι και ξυπνήσαμε Κολοκοτρωναίοι»!
Αθήνα – Πάτρα – Αγκόνα. Μια αλλαγή και ένα πέρασμα στη γειτονική Ιταλία. Τι σας αρέσει από την Ιταλία;
Η Ιταλία μου αρέσει εξ ολοκλήρου. Για τους Ιταλούς έχω σοβαρές επιφυλάξεις. Πολλά χρόνια καταναλωτικής κουλτούρας και ανόητου τηλεοπτικού πολιτισμού. Τελευταία τους πλησιάσαμε αρκετά... δυστυχώς!
Ιταλία και μετά Ισπανία. Μια χώρα με ιστορία, θρησκόληπτη και με αναπολήσεις για το αποικιακό της παρελθόν. Κάπου όμως υπάρχει μια διαφορετικότητα. Μπορείτε να μας πείτε πού θα τη βρούμε ή αν τη βρήκατε εσείς;
Η Ισπανία είναι μια χώρα με πολλές σημαίες. Ένα δέντρο με πολλές ρίζες, που τις ποτίζει όμως το ίδιο ποτάμι. Η συνύπαρξη του δυτικού πολιτισμού με τον αραβικό, οι Βάσκοι και οι Καταλανοί με τους Καστιλλιάνους, το φλαμένκο με την αστική κουλτούρα φτιάχνουν ένα μείγμα υπέροχο και συνάμα εκρηκτικό. Αυτό όμως που εμένα μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, κι εκεί είδα και τη διαφοροποίηση από εμάς τους Έλληνες, είναι ότι αυτές οι χώρες, η Ιταλία, η Ισπανία αλλά και η Πορτογαλία, έχουν μια κανονικότητα στην ιστορία τους, μια συνέχεια. Γι’ αυτό μίλησα και για τη συνύπαρξη. Όταν ένας πολιτισμός έχει συνέχεια, τότε όσες κι αν είναι οι διαφορές του δημιουργεί την εξέλιξη. Στη δική μας ιστορία δυστυχώς υπάρχει ένα τεράστιο κενό. Όπως αναφέρω και στο βιβλίο, «κοιμηθήκαμε Μεγαλέξανδροι και ξυπνήσαμε Κολοκοτρωναίοι»! Ανάμεσα, εκτός από το επιγραμματικό και θρησκόληπτο Βυζάντιο που τελειώνει με την Άλωση, οι ιστορικές μας αναφορές στους τόπους και στους ανθρώπους που εμείς κληρονομήσαμε είναι ελάχιστες έως απούσες. Κάποια στιγμή ίσως θα πρέπει να συμβιβαστούμε και με τα 400 χρόνια της «Τουρκοκρατίας» και να αναδείξουμε τη δική μας ιστορική συνέχεια.
Μου άρεσε η περιγραφή που αφορά την Πορτογαλία. Λισαβόνα-Πόρτο. Δυο διαφορετικές πόλεις. Τι κοινό τις ενώνει και τι τις χωρίζει;
Σε κάθε χώρα υπάρχουν δύο ή περισσότερες πόλεις που «ανταγωνίζονται». Τους κανόνες και τα θέματα τα καθορίζουν οι ίδιοι οι πολίτες, οι κάτοικοι και η τοπική οικονομία. Τα αυτονόητα τα καθορίζει η φυσική τους θέση, το κλίμα και η ιδιαίτερη ιστορία τους. Στην Ισπανία υπάρχει η Μαδρίτη και η Βαρκελώνη, στην Ελλάδα έχουμε την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, έτσι και στην Πορτογαλία έχουν τη Λισαβόνα και το Πόρτο. Σαν δυο βουνά στην ίδια χώρα, που το ένα καρφώνεται στον κάμπο και το άλλο βυθίζεται στη θάλασσα. Το ένα ζηλεύει το άλλο για ό,τι δεν έχει.
Πίνοντας τα περίφημα κρασιά της Πορτογαλίας με τη συνοδεία των φάντος απογειώνεσαι. Έχουν καμία συγγένεια τα φάντος με την ελληνική μουσική;
Τα περίφημα κρασιά με συνοδέψανε σε όλο το ταξίδι. Απ’ την Ιταλία με το Chianti και το Nebbiolo στην Ισπανία με το Rioja και το Ribera del Duero, το vino tinto, στη Γαλλία με τα Bordeaux και τα Margaux, με ιδιαίτερη αδυναμία στο Saint-Emilion, στην Πορτογαλία και το Alentejo ή το Madeira, και φυσικά στο Πόρτο με το εκπληκτικό Calem ή το Fonseca και τόσα άλλα! Αντίστοιχη συνοδεία είχα και με τις μουσικές των τόπων. Τα fados, το flamenco έχουν την ίδια καταγωγή με το ρεμπέτικο και το μικρασιάτικο, αλλά και με το δημοτικό τραγούδι. Τις πραγματικές ρίζες των λαών τους. Είναι τραγούδια της ανάγκης και της αλήθειας. Μπορεί να διαφοροποιούνται οι μουσικοί δρόμοι, αλλά ενώνονται στην έκφραση, στον αυτοσχεδιασμό, στις εικόνες και στα συναισθήματα.
Νέοι και νέες χάνονται μέσα στα καφέ και στις εξόδους των αγαπημένων τους σημείων συνάντησης. Και κάπου τους βρίσκει ο έρωτας;
Ο έρωτας είναι υπέροχος, ύπουλος και αναπάντεχος. Βρίσκεται παντού και δεν μπορείς να του κρυφτείς. Αν δεν τον βρεις εσύ, θα σε βρει εκείνος. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να είσαι ανοιχτός να απολαύσεις τη μάχη, γνωρίζοντας ότι ο μόνος νικητής θα είναι ο έρωτας. Ο αδίστακτος, ενώ εγώ τον πήγα ταξίδι για μένα, αυτός ερωτεύτηκε το ταξίδι.
Το οδοιπορικό της αυτογνωσίας γίνεται με σαρκασμό και χιούμορ. Μήπως γιατί το αντάλλαγμα είναι οι εικόνες, τα χρώματα και οι εμπειρίες από τη ζωή;
Το αντάλλαγμα για την αυτογνωσία (όσο είναι δυνατόν να την έχεις), είναι η ταπεινότητα, η ηρεμία και η ανησυχία της δημιουργίας. Να αγαπάς την αντίφαση και την καλλιέργεια και να αποφεύγεις τη δικαιολογία. Ο χειρότερος εχθρός του εαυτού μας είναι ο εγωισμός. Ο αυτοσαρκασμός και το χιούμορ είναι κάποια καλά εργαλεία για την αυτογνωσία.
Και τα φώτα σβήνουν, μουσική υπόκρουση από πιάνο και… επιστροφή στην Αθήνα. Ποια είναι τα αισθήματα του ταξιδιώτη μετά από μια τέτοια περιπλάνηση όταν επιστρέφει στην περιοχή της Κυψέλης;
Το ταξίδι εξελίχθηκε σ’ ένα οδοιπορικό αυτογνωσίας κι εμπειριών. Έγινε ένα γράμμα που γράφεις με παραλήπτη τον ίδιο σου τον εαυτό. Αν προσέξεις και είσαι και τυχερός, στον φάκελο θα γράφει τη δική σου διεύθυνση.
Ένα ταξίδι σε μια ζωή που φεύγει γρήγορα και δεν μπορείς να τη σταματήσεις. Και πώς αντιδρούν στη φθορά του χρόνου οι προσωρινοί ταξιδιώτες;
Κάθε προσωρινό έχει τη δική του γοητεία. Η ζωή του ταξιδευτή είναι σαν τη σκιά μιας πεταλούδας, που ακουμπάει στον μικρό χρόνο της ζωής της πάνω σε πλακόστρωτα, σε δρόμους, σε κτίρια, σε ανθρώπους και ψυχές. Δεν την προλαβαίνει η φθορά.
Το ίδιο το ταξίδι έχτιζε τον χαρακτήρα του, ή τουλάχιστον αναδείκνυε κρυμμένα κομμάτια του. Μια διαδρομή αυτογνωσίας. Κι όπως αναφέρει ο Φερνάντο Πεσσόα, κάθε ταξίδι είναι ο ίδιος ο ταξιδευτής. Εσύ λοιπόν καλείσαι να ανακαλύψεις τον μέσα σου ταξιδευτή.
Η διαδρομή σας στη μουσική πραγματοποιήθηκε με τραγούδια που έγιναν διαχρονικά. Σήμερα πού βαδίζει η ελληνική μουσική;
Σήμερα δυστυχώς η ελληνική μουσική δεν βαδίζει. Την περιφέρουν σ’ ένα νεκροκρέβατο και τη ραίνουν με λουλούδια ή βγάζουν selfies μαζί της οι Νεοέλληνες. Φυσικά υπάρχει η ελπίδα και οι εξαιρέσεις, αλλά αποτελούν πλέον το περιθώριο του κανόνα. Το πρώτο θύμα (ακόμα και πριν την κρίση) ήταν ο πολιτισμός μας. Αφού λοιδόρησαν, υποτίμησαν και καταστρέψαν το ελληνικό τραγούδι, στο τέλος το έστειλαν στην ανυπαρξία αφαιρώντας από τους δημιουργούς και τη δυνατότητα της δισκογραφίας. Όποιος σήμερα δισκογραφήσει, θα πρέπει να ξοδέψει ο ίδιος μια μικρή περιουσία, την οποία φυσικά δεν πρόκειται ποτέ να αποσβέσει, αφού οι πωλήσεις (και λόγω πειρατείας) είναι ανύπαρκτες. Ας μη μιλήσουμε για την προώθηση-ενημέρωση και περί ραδιοτηλεοπτικού καθεστώτος, γιατί εκεί τα πράγματα είναι χειρότερα.
Ακούνε οι νέοι ελληνική μουσική; Αγαπούν τα τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα, του Τσιτσάνη, του Καζαντζίδη και τόσων άλλων;
Συνεχίζοντας τον παραπάνω συλλογισμό, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν υπήρχαν και δημιουργούσαν στη σημερινή εποχή ο Απόστολος Καλδάρας, ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης αλλά και ο Χατζηδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Λοΐζος, θα είχαν οι επόμενες γενιές τα τραγούδια τους; Φοβάμαι πως όχι! Ευτυχώς όμως η νέα, ο νέος που έχει μέσα του μνήμες και πολιτισμό, κρατάει μια συνέχεια και είναι περήφανος γι’ αυτό, γιατί είναι γεμάτος ήχους, συναισθήματα, ακούσματα, στίχους.
Πέρα από τη μουσική κάνατε και μια άλλη διαδρομή δοκιμάζοντας τις δυνάμεις σας στη συγγραφή. Ποια είναι τα σχέδιά σας για τη μουσική και τη συγγραφή στο προσεχές μέλλον;
Τα σχέδιά μου είναι να εκφράζομαι όσο και όπως μπορώ. Να είμαι δημιουργικός κι ανήσυχος, αλλά βασικά καλός πατέρας και σύζυγος. Αν μπορέσω να μεταδώσω κάτι καλό στις κόρες μου, τότε θα είμαι ικανοποιημένος. Λέξεις υπάρχουν πολλές στα χαρτιά μου και κάποτε θα βρουν κι αυτές τον δρόμο τους να γίνουν βιβλίο, όπως και νότες, τραγούδια αλλά και πίνακες ζωγραφικής, που ίσως μας δώσουν την αφορμή να ξανασυστηθούμε. Στο επανιδείν.
Η σκιά του ταξιδευτή
Κώστας Καλδάρας
Οδός Πανός
183 σελ.
ISBN 978-960-477-135-6
