13 Δεκεμβρίου 2013 avgi.gr
Κάθε αναχώρηση, κάθε ταξίδι, είναι και μια απαγωγή του εαυτού μας. Κυνηγημένοι από την αστυνομία της συνήθειας, απαιτούμε τα λύτρα σε μικρά χαρτονομίσματα ευτυχίας. Σημείο παράδοσης, κάποια άγνωστη...
Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη
«Κάθε αναχώρηση, κάθε ταξίδι, είναι και μια απαγωγή του εαυτού μας. Κυνηγημένοι από την αστυνομία της συνήθειας, απαιτούμε τα λύτρα σε μικρά χαρτονομίσματα ευτυχίας. Σημείο παράδοσης, κάποια άγνωστη διεύθυνση, στο μέλλον» λέει ο Κώστας Καλδάρας. Μόνο που αυτή τη φορά δεν μιλάει για καινούργια τραγούδια, αλλά για πλακόστρωτα πόλεων, κάστρα και πόλεις, για 10.000 μοναχικά χιλιόμετρα σε δρόμους της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής, που διάνυσε το 2006 και αποτυπώνει τώρα ως «οδοιπορικό αυτογνωσίας και ανάμεικτων συναισθημάτων» στο βιβλίο του «Η Σκιά του Ταξιδευτή» (εκδ. Οδός Πανός). Στην πρώτη του συγγραφική απόπειρα, ο συνθέτης περιγράφει με σαρκασμό και χιούμορ τη «σύντομη ζωή του ταξιδευτή» και μας μιλά πρωτίστως για το ταξίδι, λίγο για το βιβλίο και ακόμα περισσότερο για τη δική του Ιθάκη. «Στη Νάουσα βρήκα τον τόπο που θέλω να μεγαλώσουν τα παιδιά μου, βρήκα ανθρώπους που σε κοιτάνε στα μάτια και όχι αριθμούς που σε υπολογίζουν» λέει και μας συστήνει την πόλη του, μια πόλη που βιώνει το σκληρό πρόσωπο της κρίσης, αλλά αρνείται τη φιλανθρωπία του Σόρος, γυρίζει τις πλάτες στη χρυσή αυγή, και αναζητά τον δρόμο της μέσα από τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη. Σ' αυτή την πόλη που πριν λίγες ημέρες έκλεισαν τα σχολεία γιατί δεν υπήρχε θέρμανση, αλλά τα παιδιά και οι γονείς τους «αρνήθηκαν την υποκριτική ελεημοσύνη 20.000 τόνων πετρελαίου του Ιδρύματος Σόρος».
* Τι είναι "Η σκιά του Ταξιδευτή";
Είναι ένα γράμμα με άγνωστη διεύθυνση και πιθανά άγνωστο παραλήπτη που ελπίζω να είμαι εγώ ο ίδιος. Ξεκίνησα να γράφω αυτό το βιβλίο για να αποτυπώσω τις εμπειρίες ενός δίμηνου ταξιδιού τον Απρίλη του 2006, στο οποίο διάνυσα 10.000 χιλιόμετρα, άλλαξα εφτά καράβια και δύο ηπείρους. Στην ουσία είναι ένα ημερολόγιο οδοστρώματος, είναι σκέψεις, αναφορές, προβληματισμοί και όλα όσα ακουμπούσε κάθε τόπος πάνω μου. Μια γεύση, ένας χορός, ένα κτήριο, μια μουσική, ένας γλάρος, ο τρελός του χωριού έγιναν συνταξιδιώτες μου και ουσιαστικά αυτοί μου έδωσαν το έναυσμα να γράψω το βιβλίο. Στη Βαλένθια, για παράδειγμα, έτρεχα να βρω την παέγια, η Γρανάδα είναι η πόλη - κεραυνοβόλος έρωτας, αντίθετα με τη Σεβίλλη που σου δίνεται σιγά - σιγά σαν την άμμο στην κλεψύδρα και επιβλητικά σαν ένα φλαμένκο. Η Καζαμπλάνκα είναι τα απομεινάρια του σκηνικού της θρυλικής ταινίας, ενώ το Μαρακές είναι από μόνο του ένα πανέμορφο σκηνικό και συνάμα η προκαθορισμένη ήττα σου στον πόλεμο του παζαριού. Η Λισσαβώνα είναι η Αμάλια Ροντρίγκες και ο Φερνάντο Πεσόα με την υπόκρουση του ήχου του τράμα.
* Ο Πεσόα έλεγε "τα ταξίδια είναι οι ίδιοι οι ταξιδιώτες. Αυτό που βλέπουμε δεν είναι αυτό που βλέπουμε, είναι αυτό που είμαστε".
Αυτό με καθόρισε. Η σοφία του Πεσόα στη δική μου περίπτωση αποτυπώνει την αλήθεια αυτού του ταξιδιού. Ήταν τελικά ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Η διαδρομή από Λισσαβώνα προς Πόρτο με τα υπέροχα φθαρμένα μεσαιωνικά κάστρα και τα κτήρια της πάλαι ποτέ ακμάζουσας αποικιοκρατίας μου έδειξε μια αλήθεια. Εκφράζουν μια εποχή, έναν πολιτισμό, έναν κόσμο ολόκληρο από ένα κομμάτι της ιστορίας που εμένα ως Έλληνα μου λείπει και αισθάνομαι ότι κοιμήθηκα Μεγαλέξανδρος και ξύπνησα Κολοκοτρώνης, άντε με μια μικρή θρησκοληπτική υπνοβασία την περίοδο του Βυζαντίου. Θέλω να πω ότι η εκπαίδευσή μας άφησε στο σκοτάδι ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας μας, ίσως από τα πιο σημαντικά, γιατί αυτά μας καθορίζουν. Μας έχουν στερήσει τη γνώση και του Βυζαντίου, και των οθωμανικών χρόνων αλλά του νεοελληνικού διαφωτισμού.
* Γιατί είναι τόσο εμβληματικό αυτό το ταξίδι;
Γιατί καθόρισε τη ζωή μου, ακόμα και τον τόπο διαμονής μου, αφού τότε η Αθήνα αποδείχτηκε ένα κακοφτιαγμένο διαμέρισμα που με έπνιγε. Ακόμα και οι προϋποθέσεις δημιουργίας στην αρχή αλλοιώθηκαν, μετά απαξιώθηκαν και στο τέλος εξαφανίστηκαν. Αυτό που χτυπήθηκε πολύ πριν μας χτυπήσει η οικονομική κρίση ήταν ο πολιτισμός. Ο δημιουργός έγινε διεκπεραιωτής της μόδας μέχρι που εξαφανίστηκε. Ας πάρουμε τον χώρο της μουσικής, που είναι ο κατ' εξοχήν δημιουργικός μου χώρος. Είδαμε να καταρρέει η δημιουργία και να προβάλλεται η εύπεπτη «εκτέλεση», να ισοπεδώνεται η διαφορετικότητα και το ελληνικό τραγούδι να γίνεται βορά στην καταναλωτική και υποκριτική διάθεση κάθε παραγωγού. Η μουσική βιομηχανία καταστρέφοντας την πρωτογενή δημιουργία δεν είχε καταλάβει ότι πολύ σύντομα θα ερχόταν και το δικό της τέλος.
* Συνεχίζετε να γράφετε τραγούδια;
Έχω ήδη δύο έτοιμους δίσκους, αλλά δυστυχώς έχει εκλείψει ο τρόπος να εκδοθούν. Ή θα πρέπει να πληρώσω την παραγωγή, όπου αυτό είναι αδύνατο, ή θα πρέπει ο δίσκος να κυκλοφορήσει μέσω μιας εφημερίδας. Αυτό και μόνο υποβαθμίζει και το ίδιο το τραγούδι, και τον πολιτισμό μας και φυσικά η προτεραιότητα θα δοθεί στο εμπορικότερο και όχι στο ποιοτικότερο.
* Δεν σκεφτήκατε να εντάξετε στη "Σκιά του Ταξιδευτή" έναν δίσκο σας;
Το κάθε είδος της τέχνης είναι αυθύπαρκτο. Από την άλλη, πάντα μέσα από τα κείμενα ακούω μουσική και μέσα από τη μουσική διαβάζω κείμενα. Μπορεί να αποτελέσει ένα βιβλίο αφορμή για να γράψω μουσική, αλλά το συγκεκριμένο, επειδή αναφέρεται σε τόπους της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής εμπεριέχει μέσα από τις γραμμές του και τη μουσική που θα μπορούσε να το συνοδεύσει. Κι αυτή σίγουρα δεν είναι η δική μου μουσική, αλλά η μουσική των τόπων που επισκέφθηκα.
* Στη Νάουσα βρήκατε πλέον την Ιθάκη σας.
Βρήκα τον τόπο που θέλω να μεγαλώσουν τα παιδιά μου. Έναν τόπο με πολιτισμό, με μια καταπληκτική φύση, με ανθρώπους που σε κοιτάνε στα μάτια και όχι αριθμούς που σε υπολογίζουν, με γειτονιές και όχι οδούς που θα σε κάνουν να χαθείς. Κι αυτό γιατί η ελληνική περιφέρεια ακόμα αντιστέκεται και στον ευτελισμό του πολιτισμού, και στη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού. Παρ' ότι έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας και μετανάστευσης, ωστόσο είναι αυτή που διαθέτει τις πραγματικές πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, οι οποίες, αν τους δοθεί η πραγματική προσοχή, μπορούν να μας οδηγήσουν στην ουσιαστική ανάπτυξη.
* Προς το παρόν, όμως, η Νάουσα έγινε πρωτοσέλιδη είδηση επειδή κλείνουν τα σχολεία λόγω έλλειψης θέρμανσης.
Δεν έγινε όμως πρωτοσέλιδο ότι οι γονείς και οι μαθητές στη Νάουσα, κρατώντας την υπερηφάνεια και την αξιοπρέπειά τους, προτίμησαν να διαμαρτυρηθούν και να διαδηλώσουν μαζί με τους καθηγητές ενάντια στην υποβάθμιση της παιδείας και τις άθλιες συνθήκες εκπαίδευσης. Αρνήθηκαν την υποκριτική ελεημοσύνη των 20 τόνων πετρελαίου που προσέφερε το Ίδρυμα Σόρος, αρνήθηκαν δηλαδή να ξεπλύνουν τον κάθε Σόρος και συνεχίζουν να διεκδικούν καλύτερο σχολείο. Και πού φτάσαμε; Αυτά τα παιδιά που κρυώνουν και στερούνται τα στοιχειώδη να προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανό το νοσοκομείο της Νάουσας, το οποίο η κυβέρνηση σταθερά υποβαθμίζει. Αυτά τα ίδια παιδιά δεν μπορούν, αν κάτι τους συμβεί, να νοσηλευτούν, διότι εκτός από τα άλλα βασικά τμήματα, έχει καταργηθεί και το παιδιατρικό, με ήδη καταγεγραμμένες τραγικές συνέπειες.
* Μέχρι τώρα η εντύπωση που δινόταν είναι ότι η επαρχία δεν βιώνει με τον ίδιο σκληρό τρόπο την κρίση όπως τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά στην έλλειψη πληροφόρησης. Σε μία μικρή πόλη όπως η Νάουσα, που ο πληθυσμός της δεν ξεπερνά τις 30.000 κατοίκους, υπάρχουν 180 οικογένειες χωρίς ρεύμα. Υπάρχουν άστεγοι και άποροι στην πόλη μας. Όλα αυτά τα προβλήματα μας οδήγησαν στη δημιουργία της κίνησης πολιτών Διαρκής Παρέμβαση που μέσα από τη συλλογικότητα προσπαθεί να βρίσκει λύσεις και να αγωνίζεται μαζικά για πράγματα που έως τώρα θεωρούνταν αυτονόητα. Οι ομάδες της Παρέμβασης επανασυνδέουν κομμένο ρεύμα, μοιράζουν σχολικά είδη και τρόφιμα, διοργανώνουν μεγάλες συγκεντρώσεις και συναυλίες διαμαρτυρίας όπως αυτή για τη σωτηρία του νοσοκομείου, αλλά και πολιτιστικές εκδηλώσεις, παρεμβαίνουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, καταγράφουν και δρουν στα προβλήματα του περιβάλλοντος, κυρίως όμως δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε να μη βρίσκει έδαφος δράσης ο λαϊκισμός της νεοναζιστικής χρυσαυγίτικης συμμορίας.
* Δεν υπάρχει Χρυσή Αυγή στην περιοχή;
Όχι. Περιορίζεται σε λίγες δεκάδες γραφικών τύπων στην περιφέρεια της Ημαθείας. Οι κάτοικοι στη Νάουσα έχουν μάθει πλέον να αγωνίζονται να παλεύουν οι ίδιοι για το μέλλον τους και να μην το αναθέτουν σε διαχειριστές. Έχουν πια αρχίσει να δείχνουν εμπιστοσύνη στον αληθινό πολιτικό λόγο και στον συνάνθρωπό τους - συναγωνιστή τους.
* Πολύ εύκολα ακούγονται όλα.
Δεν ήταν εύκολα, γιατί προέρχονται από τουλάχιστον 40 χρόνων καταπίεσης, από τις συμπληγάδες του δικομματισμού, προέρχονται από την κρίση που προκάλεσαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις και οι Ευρωπαίοι καθοδηγητές τους, από τα πολλά χρόνια ανεργίας στην περιοχή από τη συνεχή υποβάθμιση της ζωής των Ναουσαίων. Το μόνο που χρειάζεται, όπως μας αποδεικνύει η δράση μας, είναι η ειλικρίνεια και η πραγματική διάθεση για συλλογική δουλειά και αντίσταση στην κατευθυνόμενη πληροφόρηση που προσπαθεί να επιβάλει τον φόβο και την αδυναμία του πολίτη να αντιδράσει.
* Βοήθησε η αναγνωρισιμότητά σας τη δράση σας στην κίνηση πολιτών;
Το να σε αναγνωρίζουν είναι εύκολο, το να σε γνωρίσουν όμως θέλει πολλή δουλειά. Πιστεύω πως οι συμπολίτες μου με γνωρίζουν πλέον. Για μένα και την οικογένειά μου η Νάουσα είναι επιλογή και όχι λύση ανάγκης, μια συμβίωση λόγω έρωτα και όχι συνοικεσίου.
* Δηλαδή δεν σκοπεύετε να ταξιδέψετε σύντομα στη σκιά του ταξιδευτή;
Αυτή τη στιγμή ταξιδεύω μέσα στον κόσμο των δύο κοριτσιών μου και παλεύω για το μέλλον τους. Αυτό είναι ένα πάρα πολύ δύσκολο ταξίδι. Από την άλλη, τα χρόνια που ζούμε δεν επιτρέπουν πλέον ταξίδια ούτε αναψυχής, ούτε αυτογνωσίας, παρά μόνο ταξίδια μετανάστευσης. Και, δυστυχώς, η σκιά του μετανάστη πέφτει πολύ βαριά στην πατρίδα μας.
